पुन्हा एकदा दफ्तराचे ओझे की विचारपूर्वक बदल- संपूर्ण पुस्तक एकाच भागात, चार भाग कालबाह्य वाचा.

पुन्हा एकदा दफ्तराचे ओझे की विचारपूर्वक बदल- संपूर्ण पुस्तक एकाच भागात, चार भाग कालबाह्य वाचा.

शिक्षण क्षेत्रात सातत्याने नवनवीन बदल होत असतात. नवीन शैक्षणिक धोरणे, अभ्यासक्रमात बदल, तंत्रज्ञानाचा वापर – हे सर्व काही विद्यार्थ्यांच्या सर्वांगीण विकासासाठी केले जाते. याच संदर्भात, प्राथमिक शाळेतील अभ्यासपुस्तकांच्या स्वरूपात देखील महत्त्वाचा बदल झाला आहे. पूर्वी इयत्ता पहिलीपासून चौथीपर्यंतच्या विद्यार्थ्यांसाठी वर्षभरात चार टप्प्यांमध्ये वेगवेगळ्या पुस्तकांचा समावेश केला जात असे, तर आता एकाच पुस्तकात संपूर्ण वर्षाचा अभ्यासक्रम दिला जात आहे.

पूर्वीचे चार भाग – एक सोयीस्कर पद्धत?

पूर्वीचा चार भागांचा पद्धतीचा उद्देश असा होता की मुलांवर एकदम संपूर्ण पुस्तकाचा भार न येता, टप्प्याटप्प्याने अभ्यासक्रम शिकवता येईल. उदाहरणार्थ, पहिल्या सत्रात भाग 1, नंतर भाग 2 असे करून वर्षभरात पुस्तकाची गती शाळेच्या वेळापत्रकानुसार ठरवता येत असे. त्याचे फायदे म्हणजे –

पुस्तक हलके होते, त्यामुळे विद्यार्थ्यांच्या दप्तराचे ओझे कमी होते.

एकाच वेळी फक्त संबंधित भागाचाच अभ्यास, त्यामुळे लक्ष केंद्रीत राहते.

विभागवार अभ्यासक्रम नियोजन अधिक सुसंगत होत होते.

आता एकत्रित पुस्तक – बदलाची गरज का भासली?

मागील काही वर्षांत शिक्षणात अनेक डिजिटल, प्रशासनिक व धोरणात्मक बदल झाले आहेत. त्यात 'एकच संपूर्ण पुस्तक' हे नवे स्वरूप रूढ झाले. या बदलामागे काही कारणे पुढीलप्रमाणे सांगता येतील –

छपाई व वितरण सुलभता: वेगवेगळ्या भागांऐवजी एकच पुस्तक छापणे व वितरित करणे अधिक सुलभ होते.

पालकांची अडचण कमी: पालकांना प्रत्येक टप्प्यात वेगळे पुस्तक खरेदी किंवा मिळवण्याची गरज उरत नाही.

ऑनलाइन शिक्षणास पूरक: एकाच PDF मध्ये संपूर्ण अभ्यासक्रम असल्याने मोबाईल/टॅबवर शिकताना वेळ व संसाधनांची बचत होते.

चाचणी सोडवा-  शिष्यवृत्ती मराठी इयत्ता 3 री आणि 4 थी साठी सर्वनाम चाचणी

याचा विद्यार्थ्यांवर परिणाम काय?

संपूर्ण पुस्तक एकत्रित केल्यामुळे काही फायदे आहेत, परंतु काही अडचणीही जाणवतात. हल्लीच्या पिढीला मोबाईल व इंटरनेटमुळे दप्तराचे वजन फारसे महत्त्वाचे वाटत नाही, पण ग्रामीण भागातील मुलांना अजूनही मोठ्या पुस्तकाचा भार जाणवतो. तसेच शिक्षकांच्या दृष्टीने देखील अभ्यासक्रम नियोजन करताना काही अडचणी येऊ शकतात, कारण एकाच पुस्तकात सर्व विषय असल्याने पान क्रमांक किंवा विभाग शोधण्यात वेळ लागतो.

नवीन स्वरूप – योग्य पाऊल की पुन्हा विचार करावा?

नवीन एकत्रित पुस्तकांची संकल्पना अधिक प्रमाणात लागू केली जात आहे. शिक्षण मंडळ, शिक्षक व पालक यांच्यात यावर संमिश्र प्रतिक्रिया आहेत. बदल ही वेळेची गरज आहे, पण तो बदल योग्य पद्धतीने राबवला गेला पाहिजे. विद्यार्थ्यांचे हित लक्षात घेऊन जर हे पुस्तक सुबक, हलके व विभागवार मांडणीचे असेल, तर निश्चितच हे एक सकारात्मक पाऊल ठरू शकते.

पूर्वीचा चार भागांचा अभ्यासक्रम आणि आता आलेले संपूर्ण एकत्रित पुस्तक – दोन्ही पद्धतींमध्ये काही विशिष्ट फायदे व तोटे आहेत. शिक्षण हेच ध्येय असल्याने, कोणतीही पद्धत स्वीकारताना तिचा अभ्यास, मुलांचा अनुभव व शिक्षकांची भूमिका विचारात घेणे अत्यावश्यक आहे.

अभ्यास मार्गदर्शन-पहिली ते पाचवीपर्यंतच्या मुलांना अभ्यासाची सवय कशी लावावी?

* नवीन अभ्यासपुस्तक

* शालेय शिक्षण बदल

* एकत्रित पुस्तकाचे फायदे

* शिक्षण क्षेत्रातील बदल

* मराठी प्राथमिक शिक्षण

* दप्तराचे ओझे कमी

* इयत्ता पहिली पुस्तक

* शाळेतील अभ्यासक्रम सुधारणा

* शिक्षणाचे आधुनिक तंत्र

* महाराष्ट्र राज्य पाठ्यपुस्तक

*पूर्वीचे चार भाग ते आता एकच पुस्तक: शिक्षण क्षेत्रात झालेला अभ्यासपुर्ण बदल!"*

🔍 मुलांच्या शिक्षणपद्धतीत झालेले बदल जाणून घ्या! पूर्वी वेगवेगळे चार भाग असलेले शालेय पुस्तक आता एकत्र करून एका पुस्तकात आणले आहे – याचे फायदे, तोटे आणि परिणाम यावर सविस्तर माहिती.

\#शिक्षण #नवीनपुस्तक #दप्तराचेओझे #मराठीब्लॉग #SchoolReform #EducationInMaharashtra