लिंग (स्त्रीलिंग – पुल्लिंग – नपुंसकलिंग)

नामाचे लिंग (स्त्रीलिंग – पुल्लिंग – नपुंसकलिंग)

इयत्ता: पहिली
उद्दिष्ट: मुलांना स्त्रीलिंग, पुल्लिंग व नपुंसकलिंग शब्द ओळखता यावेत.

---

�� १. लिंग म्हणजे काय?

एखाद्या नावावरून ते पुरुष, स्त्री, की वस्तू/बालक आहे, हे समजते. त्याला "लिंग" म्हणतात.

---

�� २. लिंगाचे प्रकार:

लिंग	उदाहरण	प्रश्न
पुल्लिंग (तो...)	मुलगा, वडील, राजा	तो कोण आहे?
स्त्रीलिंग (ती...)	मुलगी, आई, राणी	ती कोण आहे?
नपुंसकलिंग (ते...)	बाळ, झाड, पुस्तक	ते काय आहे?

---

�� ३. तक्ता – पुल्लिंग ⇄ स्त्रीलिंग

पुल्लिंग	स्त्रीलिंग
माळी	माळिण
देव	देवी
शिक्षक	शिक्षिका
कोकिळ	कोकिळा
गायक	गायिका
पती	पत्नी

---

�� ४. काही शब्दांचे तिन्ही लिंग:

पुल्लिंग	स्त्रीलिंग	नपुंसकलिंग
मुलगा	मुलगी	मूल
कुत्रा	कुत्री	पिल्लू
घोडा	घोडी	वासरू
विणणारा	विणणारी	विणकाम
मेहेंदी करणारा	मेहेंदी करणारी	मेहंदी

---

�� ५. सोपे नियम:

तो – पुल्लिंगासाठी वापरतात

ती – स्त्रीलिंगासाठी

ते – नपुंसकलिंगासाठी

---

पहिली ते पाचवीपर्यंतच्या मुलांना अभ्यासाची सवय कशी लावावी?

�� ६. सराव क्रिया:

❓ प्रश्न विचारून उत्तर द्या:

तो कोण? → तो मुलगा

ती कोण? → ती आई

ते काय? → ते पुस्तक

✍️ रिकाम्या जागा भरा

___ राजा आहे.

___ आई घरात आहे.

___ झाड हिरवे आहे

उत्तर: तो, ती, ते

---

�� ७. गृहपाठ:

५ पुल्लिंग, ५ स्त्रीलिंग, ५ नपुंसकलिंग शब्द लिहा.

प्रत्येकावर एक एक वाक्य करा.

क्रमांक	पुल्लिंग (तो...)	स्त्रीलिंग (ती...)	नपुंसकलिंग (ते...)
1	मुलगा	मुलगी	बाळ
2	भाऊ	बहीण	खेळणे
3	राजा	राणी	झाड
4	वडील	आई	घर
5	मामा	मामी	पुस्तक
6	आजोबा	आजी	फळ
7	शिक्षक	शिक्षिका	अन्न
8	खेळाडू	खेळाडू	फुलपात्र
9	सैनिक	सैनिक	मैदान
10	गायक	गायिका	झोका
11	दुकानदार	दुकानदारीण	अंगण
12	नट	नटी	भांडे
13	डॉक्टर	डॉक्टरीण	घड्याळ
14	कारकून	कारकून	जेवण
15	अभियंता	अभियंता	खेळणे
16	दादा	वहिनी	तळं
17	लेखक	लेखिका	अंगठी
18	नोकर	मोलकरीण	ताटली
19	पत्रकार	पत्रकार	टोपली
20	शास्त्रज्ञ	शास्त्रज्ञ	कपाट
21	कुंभार	कुंभारीण	झोळी
22	शेजारी	शेजारीण	पाकीट
23	पोलीस	पोलीस	चकली
24	आजोबा	आजी	गाडी
25	भिकारी	भिकारीण	पत्र
26	लेखक	लेखिका	लोणचं
27	अभिनेता	अभिनेत्री	पाणी
28	गृहस्थ	गृहिणी	खोली
29	दूधवाला	दूधवाली	भात
30	रिक्षावाला	रिक्षावाली	बूट
31	कलाकार	कलाकारीण	पान
32	मंत्री	मंत्रीण	खेळणे
33	धावक	धाविका	रंग
34	बाप	बाई	चहा
35	फळवाला	फळवाली	कडूस
36	शिकारी	शिकारीण	झुळूक
37	कार चालक	चालक बाई	धान्य
38	गिरणीवाला	गिरणीवाली	पीठ
39	शिक्षक	शिक्षिका	पुस्तकालय
40	अभियंता	अभियंता	नमुना
41	उद्योजिक	उद्योजिका

 समूहदर्शक शब्द शिष्यवृत्ती मार्गदर्शन